De verdachte staat centraal in het strafrecht maar er is steeds meer aandacht voor het slachtoffer. Zo is het spreekrecht voor slachtoffers uitgebreid en zijn er meer mogelijkheden tot schadevergoeding. De Politie en het Openbaar Ministerie moeten u in ieder geval op de hoogte houden van de voortgang van de procedure. Als na uw aangifte besloten wordt niet verder te vervolgen kunt u hiertegen protesteren. Als wel vervolging wordt ingesteld krijgt u gelegenheid binnen de strafrechtelijke procedure een schadevergoeding te krijgen.

In het strafrecht is een verdachte onschuldig tot het tegendeel bewezen is. De meeste overtredingen (bijvoorbeeld verkeersboetes) worden echter afgehandeld op basis van het bestuursrecht. In dat geval wordt aangenomen dat u strafbaar bent als u niet op tijd met succes in beroep gaat. Het is dus belangrijk om te weten welke procedure van toepassing is.

Wanneer u als slachtoffer of verdachte van mening bent dat een procedure niet goed verloopt, kunt u een klacht indienen. U kunt geen klacht indienen tegen de inhoud van de wet die de organisatie uitvoert of een beslissing waartegen nog bezwaar of beroep mogelijk is. In tegenstelling tot een klacht bij bijvoorbeeld een winkel is de klachtenprocedure bij het Openbaar Ministerie en de Politie wettelijk geregeld. Zo moet schriftelijk gemotiveerd op de klacht gereageerd worden binnen een termijn van 10 weken welke hooguit met 4 weken verlengd kan worden. U kunt u in uw klacht laten ondersteunen door het Klachtenbureau Justitieoptreden Utrecht of uw klacht melden bij de Nationale Ombudsman.

Als jongeren de wet overtreden gelden andere regels dan voor volwassenen. In het jeugdstrafrecht kunnen andere, lagere straffen worden opgelegd en ontstaat minder snel een strafblad.